Başarılı Dil Öğrenimi İçin ''SMART'' Hedefler

“Dil kursları / dil öğrenme uygulamaları tek başına yeterlidir, öğrenme garantilidir.”

     Dil öğrenme yolculuğu bazen karmaşık bir yoldur ve ne yapmamız gerektiğini bilmeden ilerlemek, bizi umutsuzluğa sürükleyip zamanla yolumuzdan uzaklaşmamıza sebep olabilir. Bu nedenle hedefler koyarak önümüzdeki süreci planlamak, daha sağlıklı bir ilerleme için olmazsa olmazlardandır. Hangi becerileri geliştirmemiz, ne kadar süre harcamamız ve hangi kaynakları kullanmamız gerektiğini belirlememize yardımcı olur. Fakat birçoğumuz, hedef koyma ve planlama sürecinin zahmetli ve zor olduğunu düşündüğümüz ya da daha önce planımızı uygulamakta başarısız olduğumuz için bundan kaçarız. Aslında bizi bu fikre sürükleyen temel sorun, nasıl hedef belirleyeceğimizi bilmemektir. 

  Kendi hedefimizi koyamadığımız durumda başkalarının tavsiyelerinden yararlanmaya çalışır; onların hedeflerini, kendimize örnek hedefler olarak belirleyebiliriz. Bu durum ne kadar kulağa mantıklı gibi gelse de yanlış tavsiyeler, kimi zaman bizi daha da çıkmaza sürükleyebilir. Örneğin, “Şu kadar zamanda akıcı konuşmaya başlamış olmalısınız.” gibi tavsiyelerin; herkesin öğrenme hızı ve dil öğrenmeye ayırabileceği vakitle ilgili olduğunun farkına varılmalı, değişmez ve kesin bir kuralmış gibi algılanarak hedef kabul edilmemelidir. İlerleme hızımızın farkında olup kendimize özel hedefler belirlemek, bu hedeflere ulaşma inancımızı da artıracağından zamanımızı daha etkili kullanmak için bize motivasyon sağlar. “Yabancı dil öğrenmek için o dilin konuşulduğu ülkeye gitmelisiniz, yoksa öğrenemezsiniz.” tavsiyesi de dil öğrenmekle ilgisi olmayan kişiler tarafından bile sıklıkla dile getirilen yaygın bir tavsiyedir. Öğrenilen dili kullanan bir ülkeyi ziyaret etmenin ne kadar dil öğrenimine katkısı olsa da bu tavsiye; kelime öğrenmek, okumalar yapmak, yazarak ve konuşarak pratik etmek gibi yapılandırılmış çalışma sisteminin önemini görmezden gelen bir tavsiyedir.

     Özellikle metinler yazarak çalışmanın sağladığı kazançlar hakkında konuşanları pek duyamazsınız. Oysaki yazmak, bir bakıma konuşmanın provasını yapmak gibi görülebilir. Bir konuda hemen konuşmaya çalışınca, beynimizde birçok düşünce aynı anda bulunur ve bunları zihnimizde düzenleyip cümlelere dökerken yeterince temiz ve akıcı cümleler kuramayabiliriz. Yazılar yazarak konuşma sırasında kullanabileceğimiz bazı cümle kalıplarını, kelimeleri ve bunları nasıl anlaşılır şekilde cümlelere dökebileceğimizi tatbik etmiş olursak daha temiz bir zihinle ve yanılma korkusunu da aza indirerek akıcı bir konuşma yapabiliriz.

     “Dil kursları/ dil öğrenme uygulamaları tek başına yeterlidir, öğrenme garantilidir.” şeklindeki tavsiyeler de genellikle o kurs veya uygulamaların reklamlarında duyduğumuz tavsiyelerdir. Bu hizmetlerin dil öğrenme sürecine katkısı olsa da bunların hiçbiri tek başına yeterli değildir. Dil öğrenmek; sürekli pratik, özverili çalışma ve kişisel çabayı gerektirir. Bunlar olmadığı takdirde, hiçbir kurs veya uygulamaya bel bağlanmamalıdır. Çevremizden aldığımız yanlış tavsiyelere daha birçoğu eklenebilir. Bu gibi tavsiyeler, dil öğrenme sürecinde enerjimizi ve motivasyonumuzu yanlış yönde harcamamıza neden olur. Oysaki dil öğrenme yolculuğu kişisel bir deneyimdir ve her birimiz kendi hedeflerimizi ve hızımızı belirleriz. Hedef belirleme süreci, dil öğrenme maceramızın pusulasıdır ve bu pusulayı doğru kullanmamız, başarıya giden yolda büyük bir fark yaratabilir.

Peki Nasıl Hedef Belirleriz?

1.  Herkesin dil öğrenme motivasyonu farklıdır. Bu nedenle ilk işimiz, dil öğrenme serüvenine atılmamızın temel nedenlerini hatırlamak olmalıdır. Belirli bir kültüre veya ülkeye ilgi mi duyuyoruz, akademik hedeflerimize ulaşmak için dili bir araç olarak mı görüyoruz, uluslararası iş dünyasındaki olanaklardan mı faydalanmak istiyoruz veya küreselleşen dünyada farklı kültürden insanlarla iletişim kurarak daha geniş bir çevre edinmek mi istiyoruz? Bu soruların cevapları, çalışmalarımızın içeriğini ve süreci belirleyecek olan önemli unsurlardandır. Örneğin kariyeri için dil öğrenen kişiler, iş e-postaları yazma, iş toplantılarına katılma, sunum yapma veya profesyonel bir ortamda iletişim kurma becerileri üzerine çalışabilirler. İşyerlerinde sertifikasyon önemli olduğundan, sertifika programları ve sınavlarına hazırlayan bir dil kursundan yardım alabilirler. Farklı kültürlerden çevre edinmek amacıyla dil öğrenen kişiler ise, konuşma partneri bulmayı daha fazla önemseyerek onlarla sıkça pratik yapabilirler. Bu kişiler için resmi dil yerine günlük dili öğrenmek, terimler yerine sık kullanılan kelimeleri öğrenmek daha ön plandadır. Böylece kendimize bir öncelik sıralaması da belirlemiş oluruz. 
2. Mevcut dil seviyemizi öğrenmeliyiz. Bunun için dil seviyesi testleri veya değerlendirmeleri uygulayabiliriz. Böylece nereden başladığımızı bilebilir ve ilerlememizin takibini yapabiliriz. İlerlememizi takip etmek, ne kadar yol kat ederek neleri başardığımızı izlemek, motivasyonumuzu artırabilir. 
3. Kendimize amaçlarımız doğrultusunda uzun vadeli hedef belirlemeliyiz. Bu hedefler C1 seviyesine ulaşmak, IELTS ve TOEFL gibi uluslararası kabul gören sınavları geçmek veya dilin konuşulduğu bir ülkeyi ziyaret edip yerel halkla iletişim kurmak olabilir. Zaten bu hedefler, dil öğrenme çabamızın nedenini sorguladığımızda, belirgin olarak görülebilen ve kolayca belirlenebilen hedeflerdir.Edwin A. Locke ve Gary P. Latham, hedeflerin öznel, ölçülebilir ve somut bir şekilde belirlenmesinin; hedeflere ulaşma olasılığını artırdığını gösteren kapsamlı bir teori geliştirmiştir. Bu teori, birçok araştırmanın temelini oluşturur ve hedef belirlemenin etkisini vurgular. Bu nedenle hedefleri koyarken belli bir süre veya tarih belirtmek, yani ölçülebilir hedefler koymak, ilerleyişi takip etmemize ve başarıyı daha net şekilde değerlendirmemize olanak sağlar. Ayrıca hedefleri soyut kavramlardan ziyade somut ve belirli hale getirmek de oldukça önemlidir. Örneğin, “Daha iyi bir konuşmacı olmak” yerine, “IELTS sınavında en az şu kadar puan almak” gibi somut hedefler belirlenmelidir.
4. Bizi uzun vadeli hedeflerimize sistemli şekilde ulaştıracak olan kısa vadeli hedefler belirlemeliyiz. Örneğin; şu kadar zaman haftalık dil dersleri almak, her gün şu kadar süre pratik yapmak ve haftalık olarak şu kadar sayfa düzenli okuma ve yazma alışkanlığı kazanmak, bu hedeflerden bazıları olabilir. Bu hedefleri belirlerken ne kadar zaman ayırabileceğimiz, yeterliliğimiz gibi unsurları dikkate alarak gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler olmasına dikkat edilmelidir. Hedefler, dil öğrenme sürecimize gerçek katkılar sağlayacak işlevsellikte olmalıdır. Bu noktada, kullanılacak olan kaynakların belirlenmesinin de önemli rolü vardır. Ayrıca hedefi somut hale getirmek için bir zaman çerçevesi içine alınarak başlangıç ve bitiş tarihleri de belirlenmelidir. Bunu yaparken hedeflerin zaman içinde değişebileceğini unutmamalı ve bazı ayarlamalar yapmamıza olanak veren esneklikte hedefler belirlenmelidir. 
5. Bundan sonraki süreçte ilerleme devamlı olarak takip edilmeli, gerekirse yeni koşullara göre planda bazı değişiklikler yapılmalıdır. Süreç için ne gerektiğini görmek ve aynı zamanda gelişimimizi takip etmek için birçok yöntem vardır. Örneğin; hedef defteri veya günlük, hedef belirleme uygulamaları, takip tablo ve çizelgeleri ile ilerleyişimizin kontrolünü kolaylıkla yapabiliriz. Böylece kendimiz için uygun hedefleri nasıl koyabileceğimizi ve bu hedeflere bağlı kalarak sistemli çalışmalarla nasıl ilerleyeceğimizi ve bu ilerlemeyi nasıl görebileceğimizi öğrenmiş olduk. Sonuç olarak dil öğrenme serüveni kişisel bir maceradır ve herkesin hedefleri kendine özgüdür. Bu hedeflerin belirlenmesi, kişinin motivasyonunu ve hedeflerine ulaşma olasılığını artırır. Kendi hedeflerimizi anlamak, başkalarının deneyimlerini değerlendirmek ve SMART hedeflerini belirlemek, dil öğrenme sürecimizi daha yapıcı ve etkili hale getirir.

Dil öğrenme serüveni kişisel bir maceradır ve herkesin hedefleri kendine özgüdür.